Chris Richardson, w książce Pojo in Action podaje kilka decyzji, które musi podjąć projektant systemu enterprise w Jawie. Jednym z wyborów przed którym rzeczony projektant stoi dotyczy sposobu w jaki zorganizowana jest logika biznesowa. Autor nazywa to wyborem pomiędzy podejściem proceduralnym a obiektowym. Rzecz w tym, by wybrać jeden z trzech opisanych przez Martina Fowlera wzorców. Choć Richardson podaje pewne kryteria, to jednak operuje na pojęciach wybitnie nieostrych typu: duże projekty, małe projekty, skomplikowana logika, niewiele logiki. W artykule chciałbym przyjrzeć się problemowi i podać bardziej namacalne kryteria wyboru.
(Czytelnik niezaznajomiony z wzorcami enterprise znajdzie zwięzłe charakterystyki na końcu artykułu; po szczegóły odsyłam do bliki Martina Fowlera, rozdział Domain Logic Patterns.
Proceduralnie czy obiektowo?
Bez obawy! Nikt nie zmusza Cię do cofnięcia się w świat języków proceduralnych, nie w tym rzecz...Istotę problemu można sformułować następująco: Powstało wymaganie biznesowe, aby napisać system robiący COŚ TAM. Jak się do tego zabrać, aby uczynić zadość oczekiwaniom klienta i jednocześnie włożyć to wysiłek odpowiedni do natury rzeczy. Wiadomo, że klient chciałby jak najwyższą jakość za jak najniższą ceną, natomiast dostawca chce dostarczyć najniższą dopuszczalną jakość za jak najwyższą cenę. Słowem, kwestia jest poważna.
Klasyczne podejście obiektowe każe nam zbudować obiektowy model dziedziny problemu charakteryzujący się współpracującymi pomiędzy sobą obiektami, z których każdy charakteryzuje się swoim stanem oraz zachowaniem. Obiekty będą współpracować ze sobą odzwierciedlając swój stan w bazie danych oraz w interfejsie użytkownika w taki sposób, aby zrealizować zdefiniowane przez niego wymagania.
W podejściu proceduralnym nie będziemy modelować rzeczywistości, nie będziemy modelować dziedziny problemu. W tym podejściu każemy bazie danych krok po kroku zapamiętać pewne dane, każemy interfejsowi użytkownika wprost wypisać pewne dane tak, aby w konsekwencji użytkownik dostał to, co chciał. Skąd wiemy co chciał? Chciał to, co definiują use cases.
Jak przełożą się powyższe decyzje na prace programisty? Np. tak, że w pierwszym przypadku zaprzęgniemy do działania Spring Framework, JSF i Hibernate albo EJB i resztę a drugim zdecydujemy się na PHP. Albo jeśli lubimy Jawę, to w drugim przypadku weźmiemy Tomcata, Struts2 i nie zważając na to co nam mówią o warstwach i odpowiedzialnościach, zaimplementujemy całą logikę w akcjach (tu właśnie mogą być pomocne Transaction Script lub Table Module, sprawdź w jaki sposób:))
Zauważmy, że działania użytkownika w każdym, nawet najbardziej skomplikowanym systemie, w ostatecznym rozrachunku sprowadzają się odpowiedniej sekwencji operacji CRUD. Tak, końcowym rezultatem interakcji pomiędzy obiektami jest zmiana stanu bazy danych. Można zatem twierdzić, że każdą usługę systemu zdefiniowaną poprzez use case można zastąpić skończoną ilością operacji elementarnych CRUD. Ot i istota całego problemu.
Kwestia wyboru pomiędzy podejściem obiektowym a proceduralnym sprowadza się do rozstrzygnięcia jaka jest relacja pomiędzy usługą systemu a operacjami elementarnymi.
Jeśli jest to przełożenie 1:1 np. sklep internetowy, katalog książek, itp, gdzie działania użytkowników sprowadzają się właściwie do operacji CRUD to opłaca się użyć podejścia proceduralnego.
Jeśli mamy do czynienia np. z aplikacją kadr i płac, bankiem czy obsługą giełdy to usługa systemu może mieć przełożenie na setki albo tysiące operacji elementarnych. W takim przypadku stworzenie rzetelnego modelu dziedziny ułatwi panowanie nad rozwojem projektu. Skorzystamy też z dobrodziejstwa wielu frameworków, które ułatwiają pracę. Pamiętajmy, że w konsekwencji i tak ostatecznym rezultatem będzie zestaw CRUDów z tą różnicą, że nie będziemy zmuszeni tworzyć go samodzielnie, dzięki modelowi obiektowemu oraz frameworkom zatrzymamy się na wysokim poziomie abstrakcji.
Wiem, że pominąłem kilka istotnych aspektów takich jak bezpieczeństwo, transakcyjnośc itd. Koncentrowałem się tylko na organizowaniu logiki biznesowej.
Transaction Script - w podejściu proceduralnym pozwala na ujecie w całość wielu operacji, które muszą być wykonane w jednej transakcji
Domain Model - podejście obiektowe charakteryzuje się tworzenie modelu obiektowego dziedziny problemu
Table Module - w podejściu proceduralnym jest czymś pośrednim pomiedzy Transaction Script a Domain Model, pozwala na skupienie logiki biznesowej w okół danych, na których logika pracuje
